Korte beschrijving van de bunker
|
- Uitwendige kenmerken.
- Een ruw stenen uiterlijk van het camouflagetype Tyrools gebocheld (Tyrolien Mamelonné).
- Origineel geverfd met de boskleuren voor Betsberg. De grondverf was lichtgroen. Hierop waren matgroene en bruine kleurvlekken aangebracht. De bruine tinten zijn trouwens nog zichtbaar aan de zijkant van het enige vrije schietgat.
- Het schietgat in zuidelijke richting is heden vrijgemaakt en was origineel voorzien van een metalen valluikje van 0.90m x 0.42m (BxH).
- Het andere schietgat dat heden nog altijd is dichtgemetst, had een gelijkaardig metalen valluik van 0.96m x 0.37m (BxH).
- De bunker was zeer uniek van toegangsssysteem. Zo zat de toegang zo goed als op het dak van de bunker. Men betrad de bunker via een toegangskuil met stijgijzers. Dit sloot dan aan bij het eigenlijke toegangssas van de bunker hetwelke nog enkele betonnen trappen bevatte.
- De toegang was een combinatie van enerzijds een verticale trap van 1.25 meter en daarna enkele in beton uitgewerkte trappen in beton in het eigenlijke toegangssas.
- Bovenaan was deze toegangskuil dichtlegbaar met een combinatie van metalen profielen en betonnen dallen. Het dichtst boven de verticale trap lag een metalen verwijderbaar of mogelijks scharnierend rooster van 0.80m x 0.90m. (Voorlopig heb ik hier geen detail van).
- Deze laatste waren nog eens met een bijkomend slot afgesloten om de bunker niet zonder toelating te kunnen betreden.
- Onderaan de toegangskuil zat nog een sterfput.
- Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
- De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
- In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
- 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
- Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
- 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
- Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
- 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
- Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
- Voor de bouw diende toch wel wat struikgewas en beperkt wat bomen gerooid te worden. Dit diende tot een minimum beperkt om nadien de bunker niet te fel te laten opvallen op de rand van het bos.
- De bunker was volledig ingewerkt in het natuurlijke talud en de beplantingen werden uitgebreid tot aan de bunker.
- Globaal werd de bunker zoveel mogelijk in het terrein ingewerkt om het zeker niet te accentueren of te laten opvallen in het landschap.
- Structuur.
- Twee mitrailleurruimtes die elk in een andere richting kijken.
- Het schietgat in zuid zuidoostelijke richting wordt beschermd door een oreillon. Het zuid-zuidoostelijke heeft dit niet.
- Beide mitrailleurkamers zijn met elkaar verbonden door een gangetje met een trapje met drie treden. Het toegangssas komt binnen in de bunker, beneden het trapje.
- Het niveauverschil tussen beide kamers is duidelijk te zien aan de niveauverschillen op het dak.
- Opmerkingen.
- Het is één van de zuidelijke voorliniebunkers op Betsberg gelegen tussen Be6 (45 m) en de zware Be8 (110 m).
- De twee mitrailleurkamers waren standaard voorzien voor de opstelling van Maximmitrailleurs. Daarnaast waren zij ook voorzien voor de opstelling van Browning FM30 mitrailleurs.
- De voorstudie van deze bunker spreekt eerst over een eenkamers-mitrailleurbunker met enkel een schietgat in de oost-noordoostelijke richting. Dit werd in een tweede fase gewijzigd in een bunker met 2 verschillende vuurrichtingen.
- Deze bunker maakte deel uit van een grote onteigening voor de bouw van een ganse reeks bunkers op de terreinen heden gekend als Betsbergebos. Deze akte omvatte al de volgende bunkers: Be3, Be4, Be5, Be6, Be7, Be8, Be9, Be10, Be11, Be14 en Be15 (enkel erfdienstbaarheden), Be16, Be17 (deels), Be18 (enige bunker uit deze akte gelegen op grondgebied Moortsele en niet Oosterzele), Be19 (enkel beperkte permanente erfdienstbaarheid), Be20 en Be21.
- De akte werd opgemaakt aan de familie Hye-Hoys, woonachtig te Gent.
- Voor het gedeelte Be7 werd een onteigening gedaan over 3 percelen bos en landbouwgrond voor in totaal 1 are 64 ca. Dit betrof beperkte gedeeltes van de grotere percelen gekend als Oosterzele, sectie C, kadastrale percelen 101, 105E en 106. Deze onteigende gedeeltes maakten deel uit van een groter vernoemde percelen, maar kregen na onteigening geen aparte perceelnummer of index toegekend.
- Daarnaast werd er bijkomend zeer beperkt, over een strook van 2 meter breed, een permanente toegang voorzien om de bunker te kunnen bereiken (de permanente erfdienstbaarheid). Deze verliep over het perceel 105E om deze bunker rechtstreeks te verbinden met Be6.
- Voor de bouw van de bunker diende de strook op de westkant van perceel 101 ruimer te worden voorzien over een breedte van 5 meter (de tijdelijke erfdienstbaarheid). Deze tijdelijke erfdienstbaarheid dienden 8 maanden te worden voorzien om de bouw van de bunkers mogelijk te maken.
- Deze grote akte werd getekend op 23 juli 1935 voor de totale prijs van 75.000 Bef.
- In deze akte werd een bijkomende clausule opgenomen zodat deze familie jaarlijks nog een intrest ontving op dit totale bedrag ter grootte van 4.5% (3.375 Bef).
- Erfdienstbaarheden, zowel de permanente om de bunker ten allen tijde te kunnen bereiken, als de tijdelijke die standaard werden in de aktes voorzien met een termijn van 8 maanden voor de bouw van de bunker mogelijk te maken, gingen net zoals het uitkeren van toegekende intresten pas in voege, van zodra de eigenlijke werken voor de bouw van de bunker werden aangevat, ongeacht de tijdsperiode die op die manier verstreek tussen aankoop van de gronden en de eigenlijke bouw van de bunker zelf.
- Tot op heden is de bunker nog altijd volledig afgesloten op het zuid - zuidoostelijke schietgat na. Dit is geopend. Let wel op als u deze bunker op deze wijze zou willen betreden. Hij is volledig leeg aan de binnenkant en dus zeker niet evident om hem opnieuw weer vlot te verlaten.
- Het bunkertje is op het moment niet afgesloten als vleermuizenverblijf maar wordt wel door vleermuisjes gebruikt als winterverblijf. Bij mijn bezoek zaten er zeker een viertal exemplaartjes in verborgen.
- De bunker draagt aan de buitenzijde niet meteen veel sporen van strijd. Toch is hij wel degelijk vrij zwaar beschoten in de meidagen 40. Deze bunker heeft aan de binnenkant wel degelijk sporen van directe strijd. Zo zijn er op de achtermuur van het schietgat dat nog altijd afgesloten is, projectielinslagen geweest (binnengeschoten projectielen door het toen nog vrije schietgat). De inslagen zijn doorgedrongen tot op de zware wapeningsstaven in deze muur. Dit ontkracht tevens de verhalen die de ronde doen dat de bunkers op Betsberg zouden beschoten zijn door geallieerde tanks bij de bevrijding als demonstratie van het kunnen. De schade is wel degelijk afkomstig van strijd in mei 1940. Anders valt wel niet te verklaren dat de projectielinslagen te vinden zijn op een achtermuur met een schietgat dat reeds dichtgemetst is sinds 1943. (kan dus onmogelijk door bevrijders gebeurd zijn in 1944). Vergeet niet dat de ochtend dat bruggenhoofd Gent net verlaten was door het Belgisch leger (ochtend 23 mei 1940), Betsberg nog een zwaar Duits artilleriebombardement te verduren heeft gekregen als voorbereiding op de zware Duitse aanval die die ochtend op Betsberg en het station van Moortsele zou toegespitst worden. De schade is dan ook allicht afkomstig van deze beschieting of beschietingen reeds daarvoor in de 3 dagen van strijd die aan het bruggenhoofd plaatsvonden.
- Op basis van de gemiddelde prijzen die terug te vinden zijn op de originele bestekken van bouwproject D en de gemiddelde hoeveelheden zoals teruggevonden bij gelijkaardige bunkers bij de bouwprojecten A en B, zijn er schattingen gemaakt van de prijs van de verschillende bunkers.
- Merkwaardig is dat er voor deze firma 2 offertes bestaan, namelijk een eerste op datum van 11 januari 1935. Dit zou zeker aan de hand van de hierin toegepaste eenheidsprijzen het duurste project op de linie geworden zijn. Op basis van dat bestek zou deze bunker ongeveer 78.154,00 Bef gekost hebben. Allicht is het daarom dat er van dit project een tweede herzien en goedgekeurd bestek bestaat daterend van 3 februari 1935. Volgens dit herziene bestek zou deze bunker nog ongeveer 62.893,48 Bef gekost hebben.
- Als men hier ook nog
een aantal zaken bijtelt die reeds rechtstreeks door de militaire overheid werden bekostigd zoals chardomes, koepels,... zou de totaalprijs van deze bunker ongeveer 63.393,48 Bef moeten geweest zijn.
- Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.
|
Originele voorstudie voor deze bunker. In eerste instantie had men dus hier een eenvoudige eenkamers mitrailleurbunker voorzien met als vuurrichting O-NO.
|
|
|
Herziening van de eerste voorstudie. Men heeft een tweede bijkomende vuurrichting voorzien, namelijk Z-ZO. Wel is men op de bovenste schets de tweede vuurrichting niet in detail bijgetekend geweest. De vorm van het bunkertje is wel gewijzigd onderaan de tekening.
|
|
|
Detail van het terrein horende bij deze bunker volgens de voorstudie. Dit was identiek voor beide versies.
|
|
|
Voorontwerp van deze mitrailleurbunker. Merk hierbij ook op dat de wand met het zuidelijk gerichte schietgat (links op foto), niet 90° haaks staat op de vuurrichting van de as van het tweede schietgat. Er is nog een beperkte extra hoek.
De toegang van het toegangssas zit ook in werkelijkheid beneden de trap en niet boven zoals hier getekend.
Het extra kamertje om het sas onder vuur te kunnen nemen, heeft ook nooit bestaan.
|
|
|
Algemene onteigeningsschets horende bij het zuidelijke gedeelte van Betsbergebos. De meest linkse bunker is Be3, dan ziet men Be5. Iets meer naar rechts (noordelijkste van 2) is Be4, het kleine terreintje is Be6. Daarna zie je nog van links naar rechts Be7, Be8, Be9, Be10, Be11 en iets hoger langs de steenweg Be16.
|
|
|
Detail van de onteigeningsschets van de kortbij elkaar opgestelde bunkers op Betsberg. Men krijgt hier letterlijk een zeer symetrische structuur op de voorlijn van Betsberg.
Links heeft men de zware Be5, rechts een identieke bunker Be8, beiden voor mobiel C47 kanon + elk 1 mitrailleur. Centraal het commandocentrum Be4. Zuidelijk hiervan 2 mitrailleurbunkers die samen zowel west-, zuid- als oostkant onder vuur houden.
|
|
|
Terreinschets horende bij het bouwplan van deze bunker. Je ziet op de schets duidelijk hoe de ganse bunker ingewerkt zat in het terrein. Dit laatste nog eens met zelfs een bijkomend 2e niveauverschil, ook zichtbaar aan de trapjes tussen beide mitrailleurkamers.
|
|
|
Een vrij correct grondplan van deze bunker.vuurrichting van de as van het tweede schietgat. De tekening van de bunker aan de binnenkant is in elk geval juist. De wijze om de toegang te betreden (toegangssas aan buitenkant) is wel nog een raadsel daar dit heden nog volledig onder grond steekt.
|
|
|
Doorsnede AB horende bij bovenstaand grondplan. Duidelijk zichtbaar is het niveauverschil van de beide kamers dat gelijkaardig is terug te vinden in het niveau van het dak aan de buitenkant.
|
|
|
Doorsnede CD horende bij bovenstaand grondplan.
|
|
|
Doorsnede EF horende bij bovenstaand grondplan. Of de toegang in realiteit is uitgewerkt als een combinatie van trappen en stijgijzers blijft nog een raadsel. Ook zou de toegang zelf bovenaan met extra gewapend betonnen platen afgesloten zijn geweest.
|
|
|
Zicht op het bunkertje anno 1990. U kijkt hier op het nog volledig afgesloten oostelijke schietgat. Deze mitrailleurkamer ligt iets lager dan de zuidelijke schietkamer (zie verschil in hoogte van het dak). Het uitstekende deel rechtsvooraan is de achterkant van het toegangssas. De bunker lag in die periode nog op iets meer toegankelijk gebied. (Foto: Collectie A. Van Geeteruyen)
|
|
|
Zicht op hetzelfde schietgat, een vijftal jaar later, anno 1995. Het terrein is ondertussen veel meer overwoekerd en verwilderd. Het begint te gelijken op hoe men de bunker heden nog kan terugvinden. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
|
|
|
Zicht zoals men de bunker kan zien liggen naast het smalle wegeltje dat naar het rusthuis leidt te Oosterzele. Links van hetzelfde wegeltje ligt het opvangcentrum de Betsberg.
|
|
|
Zicht op het gedeeltelijk geopende zuidelijke schietgat.
|
|
|
Zicht op beide schietgaten vanuit het veld. Links het zuidelijke schietgat. Rechts achter de klimop, zit een oreillon met daarnaast het tweede oostelijk gerichte schietgat.
|
|
|
Detail van het tweede schietgat, bijna verborgen onder het huidige maaiveld. Als u deze foto gaat vergelijken met de oudere foto's van deze bunker, kunt u reeds duidelijk het verschil in dikte zien van het boompje voor het schietgat.
|
|
|
Achterkant van de bunker. U kijkt op de achterkant van de zuidelijk georiënteerde mitrailleurkamer. Het laagste gedeelte links, is het grotendeels onder de grond verborgen toegangssas.
|
|
|
Aan de binnenkant rechts van het zuidelijke schietgat zijn nog wat restanten van originele camouflagekleuren
|
|
|
Binnenzicht door het zuidelijke schietgat. Duidelijk zichtbaar zijn de linker zijmuur en de achterwand. Al het ijzer is duidelijk zorgvuldig tot en met de haken van de muren gebrand.
|
|
|
Binnenzicht naar de rechter kant doorheen hetzelfde schietgat. U ziet duidelijk de doorgang met een trapje naar de tweede kamer. Het deurgat achteraan is het toegangssas.
|
|
|
Zicht op de binnenkant zuidelijk gerichte mitrailleurkamer. Recht op de blinkende muur (is van het vocht) nog een duidelijk R-teken. De schietgaten waren wel extra voorzien voor een Browning FM30 mitrailleur. Niet voor Hotchkiss- of Coltmitrailleur (dus geen muurtjes naast de schietgaten)
|
|
|
Vanaf het trapje heb je duidelijk zicht op de tweede, eveneens totaal lege mitrailleurkamer. Hier is het schietgat nog totaal afgesloten.
|
|
|
Detail van de drie trapjes tussen de beide mitrailleurkamers.
|
|
|
Detail tweede schietgat, eveneens nog het R-merkteken op de rechter zijmuur.
|
|
|
Dit is de achtermuur van de bunker, recht op het nog dichtgemetste schietgat. Daar dit schietgat reeds dichtgemetst is sinds 1943, zijn deze kogelinslagen zeker van tijdens de periode mei 1940. Dit wil dus wel degelijk zeggen dat de bunkers op Betsberg beschoten zijn geweest, wat uiteindelijk logisch is volgens de gekende strijdverslagen, in de ochtend van 23 mei 1940..
|
|
|
Zoals u duidelijk kunt zien is deze zware inslag zeker niet afkomstig van mitrailleur of geweervuur maar van zwaardere Duitse artillerie die wel degelijk de bunker heeft weten te treffen recht in de kleine opening van het schietgat.
Ook opvallend is dat men dan allicht kort daarna of tijdens de artillerie-aanval, besefte dat de bunkers precies leeg stonden (ook omdat er totaal op de beschieting niet meer werd gereageerd van Belgische kant). Gezien deze bunker in de voorlijn lag, heeft men allicht dan toch vrij voorzichtig deze proberen te benaderen en een mitrailleursalvo afgevuurd doorheen het .O-NO (heden nog afgesloten) schietgat.
De cowboy-verhalen van beschietingen van de bunkers door geallieerden in deze zone bij de bevrijding houden dan ook weinig steek.
|
|
|
Zicht op het trapje naar de eerste mitrailleurkamer, recht de toegangsdeur met origineel de gepantserde deur, naar het sas. Bovenaan de deurstijl twee vleermuisjes.
|
|
|
Twee fraaie slapende vleermuisjes in een verlaten en vrij ontoegankelijk bunkertje op Oosterzeels grondgebied.
Respecteer hun rust omdat deze bunker jaarlijks wel zeer in trek blijkt te zijn bij deze beestjes.
Er werden trouwens in deze bunker ook aan de binnenkant al zwarte weduwen vastgesteld, een spinnensoort die ook in deze regio zeer zelden wordt teruggevonden.
|
|
|
Detail van toegangssas. Merk op dat de toegang wel opnieuw serieus is dichtgemetst (zeker 6 a 7 rijen baksteen).
|
|
|
| |
|
.jpg)
.jpg)
.JPG)
